آزمایش خون یکی از رایج ترین روش ها برای بررسی وضعیت سلامت بدن است. بسیاری از بیماری ها در مراحل اولیه هیچ علامت مشخصی ندارند و تنها با بررسی منظم خون می توان آن ها را به موقع تشخیص داد. به همین دلیل انجام دوره ای آزمایش خون، حتی در صورت نداشتن علائم خاص، برای همه افراد توصیه می شود. در ادامه این مقاله به جزئیات مهمی درباره انواع رایج این آزمایش، شرایط ناشتا بودن، نحوه آماده شدن برای آزمایش و نکاتی که باید پیش از آن بدانید می پردازیم.
آزمایش خون چیست و چه کاربردی دارد؟
آزمایش خون به بررسی نمونه ای از خون گفته می شود که در آزمایشگاه انجام می گیرد تا وضعیت سلامت فرد یا وجود بیماری ها مشخص شود. این آزمایش یکی از مهم ترین و پرکاربردترین روش های تشخیصی در پزشکی است که با کمک آن می توان اطلاعات بسیار دقیقی درباره عملکرد بدن و سیستم های مختلف به دست آورد.
بررسی سلامت عمومی بدن
پزشکان این آزمایش را به عنوان بخشی از چکاپ سالانه توصیه می کنند تا وضعیت عمومی بدن بررسی شود. آزمایش خون می تواند نشان دهد که آیا بدن دچار کمبود مواد مغذی التهاب یا مشکلات متابولیک شده است یا خیر.
تشخیص بیماری ها
بیماری هایی مانند دیابت اختلالات تیروئید عفونت ها بیماری های کبدی و کلیوی به کمک این آزمایش قابل تشخیص هستند. این آزمایش ها به پزشکان این امکان را می دهند که حتی پیش از ظاهر شدن علائم بیماری را شناسایی کرده و درمان را شروع کنند.
بررسی عملکرد اندام ها
آزمایش خون می تواند اطلاعات ارزشمندی درباره عملکرد اندام های حیاتی مانند کبد کلیه قلب و پانکراس ارائه دهد. به کمک این آزمایش می توان مشکلات عملکردی این اندام ها را تشخیص داد و از بروز عوارض جدی جلوگیری کرد.
تشخیص کمبودها و عدم تعادل ها
آزمایش خون به پزشک کمک می کند تا کمبود ویتامین ها مواد معدنی و اختلالات هورمونی را شناسایی کند. این موارد تاثیر زیادی بر سلامت کلی بدن دارند و می توانند باعث ضعف خستگی و مشکلات دیگر شوند.
انواع رایج آزمایش خون
آنواع مختلفی برای آزمایش خون وجود دارد که هر کدام برای بررسی بخشی از سلامت بدن یا تشخیص بیماری خاصی به کار می‌روند.
- شمارش کامل سلول های خونی (CBC)
- آزمایش قند خون
- آزمایش چربی خون
- آزمایش عملکرد کبد
- آزمایش تشخیص عفونت
- آزمایش عملکرد کلیه
- آزمایش ژنتیکی
- آزمایش پنل متابولیک پایه
شاید برای شما مفید باشد: ام آر آی
آزمایش خون ناشتا چیست؟
آزمایش خون ناشتا به آزمایشی گفته می‌شود که نمونه گیری خون در شرایطی انجام می‌گیرد که فرد به مدت مشخصی قبل از آن چیزی نخورده یا ننوشیده باشد. این وضعیت باعث می‌شود نتایج آزمایش دقیق تر و قابل اعتماد تر باشند زیرا غذا یا نوشیدنی می‌تواند برخی پارامترهای خونی را تحت تاثیر قرار دهد. ناشتایی قبل از آزمایش بین ۸ تا ۱۲ ساعت توصیه می‌شود اما مدت دقیق آن بستگی به نوع آزمایش دارد.
برای آزمایش خون چگونه آماده شویم؟
آماده شدن صحیح برای آزمایش به دقت و صحت نتایج کمک زیادی می‌کند. اولین و مهم ترین نکته رعایت ناشتایی است که معمولا به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش توصیه می شود. بهتر است در این مدت تنها آب مصرف شود و از خوردن هرگونه غذا یا نوشیدنی به جز آب خودداری شود.
علاوه بر ناشتایی بهتر است قبل از آزمایش از انجام فعالیت بدنی سنگین پرهیز کنید زیرا ورزش شدید می‌تواند روی نتایج برخی آزمایش ها تاثیرگذار باشد. همچنین بهتر است داروهایی که پزشک اجازه داده را طبق دستور مصرف کنید و در مورد داروهای جدید یا مکمل ها حتما به آزمایشگاه یا پزشک اطلاع دهید.
آیا نوشیدن آب قبل از آزمایش خون مشکل ایجاد می کند؟
نوشیدن آب قبل از آزمایش خون نه تنها مشکل ایجاد نمی‌‌کند بلکه کمک می‌کند روند نمونه گیری بهتر و راحت تر انجام شود. به شرطی که از خوردن سایر مایعات و خوراکی ها خودداری شود و دستورات پزشک و آزمایشگاه رعایت گردد.
قبل از آزمایش باید از خوردن هر نوع غذا و نوشیدنی غیر از آب خودداری کرد زیرا این موارد می‌توانند نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار داده و دقت آن ها را کاهش دهند. توصیه می شود ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید و تنها آب بنوشید.
بیماری هایی که با آزمایش خون قابل تشخیص هستند
آزمایش خون ابزاری مهم برای شناسایی و تشخیص بسیاری از بیماری ها است و پزشکان از آن برای تایید یا رد وجود مشکلات مختلف استفاده می‌کنند.
- دیابت
- کم خونی
- عفونت ها و التهاب ها
- اختلالات کبدی و کلیوی
- مشکلات تیروئید
شاید برای شما مفید باشد: سی تی اسکن
چند وقت یکبار باید آزمایش خون انجام دهیم؟
کسانی که بیماری های مزمن دارند یا در معرض ریسک بالاتر بیماری ها هستند، ممکن است نیاز داشته باشند آزمایش ها را با فواصل تعیین شده انجام دهند.
- افراد سالم: برای افراد بدون سابقه بیماری خاص، انجام آزمایش یک بار در سال کافی است.
- افراد دارای بیماری مزمن: افرادی که بیماری هایی مانند دیابت، فشار خون بالا یا مشکلات قلبی دارند، نیاز دارند آزمایش خون را با فاصله های زمانی کوتاه تر به صورت ماهانه، سه ماهانه یا دوره ای و بر اساس نظر پزشک انجام دهند.
- افراد در معرض ریسک بالا: کسانی که سابقه خانوادگی بیماری های خاص دارند یا در شرایطی قرار دارند که احتمال بروز بیماری بالا است، باید آزمایش را به صورت مرتب و طبق توصیه پزشک انجام دهند.
جواب آزمایش خون چقدر طول می کشد؟
مدت زمان آماده شدن جواب آزمایش خون به نوع آزمایش و شرایط آزمایشگاه بستگی دارد. برخی آزمایش‌ها خیلی زود آماده می‌شوند، در حالی که برخی دیگر نیاز به زمان بیشتری دارند.
- آزمایش های ساده مثل شمارش سلول های خونی، قند یا چربی معمولا در همان روز یا حداکثر تا روز بعد آماده می‌شوند.
- اگر آزمایش شما شامل بررسی هورمون ها، ویتامین ها یا نشانگر های خاص باشد، معمولا دو تا سه روز زمان نیاز دارد.
- در مورد آزمایش های تخصصی یا پیشرفته، مثل تست‌های مربوط به سیستم ایمنی یا ژنتیک، ممکن است آماده شدن جواب تا یک هفته یا بیشتر هم طول بکشد.
- در موارد فوری مثل برخی تست های اورژانسی، جواب در مدت بسیار کوتاهی اعلام می‌شود.
قیمت آزمایش خون چقدر است؟
قیمت آزمایش خون بسته به نوع آزمایش، محل انجام و امکانات آزمایشگاه متفاوت است. آزمایش هایی مانند شمارش کامل خون، بررسی میزان قند خون و چربی ها هزینه کمتری دارند و در اکثر آزمایشگاه ها قابل انجام هستند.
مراکزی که نیاز به تجهیزات پیشرفته برای انجام آزمایشاتی مانند آزمایش های هورمونی، ژنتیکی یا تست های ایمونولوژیک دارند ممکن است هزینه بیشتری برای انجام این نوع تست ها در نظر بگیرند. اگر بیمه درمانی دارید، بخشی از هزینه آزمایش خون ممکن است پوشش داده شود که این موضوع بسته به نوع بیمه و قرارداد با مراکز درمانی متفاوت است.
