زایمان سزارین روشی است که در آن نوزاد از طریق یک برش در دیواره شکم و رحم مادر متولد می شود. این عمل گاهی به دلایل گوناگون بهتر از زایمان طبیعی به نظر می رسد. هرچند در نگاه اول، درد کمتری نسبت به زایمان طبیعی دارد، اما در هر حال نوعی جراحی محسوب می شود و دوران بازیابی طولانی تری خواهد داشت. مادرانی که زایمان سزارین را پشت سر می گذارند، لازم است پیش از تصمیم گیری، اطلاعات کافی در مورد مراحل کار، مشکلات احتمالی و شکل مراقبت های بعدی داشته باشند تا روند بهتری را تجربه کنند.
زایمان سزارین چیست؟
در این روش، جراح متخصص زنان و زایمان، یک برش افقی در قسمت پایینی شکم، معمولا بالای خط رویش موهای ناحیه تناسلی، ایجاد می‌کند. سپس با کنار زدن عضلات شکم، برشی دیگر روی رحم ایجاد کرده و نوزاد را به آرامی از رحم خارج می‌کند. پس از خروج نوزاد و جفت، محل برش‌های رحم و شکم بخیه زده می‌شوند. کل این فرایند معمولا حدود ۴۵ تا ۶۰ دقیقه زمان می‌برد.
سزارین برخلاف زایمان طبیعی، دردهای انقباضی طولانی ندارد، اما فرایند خارج کردن نوزاد از رحم بدون ریسک نیست. مسائلی مانند عفونت محل بخیه، احتمال لخته شدن خون یا خونریزی شدید می توانند رخ دهند ولی از طرف دیگر در شرایطی که زایمان طبیعی برای مادر یا جنین خطرناک تلقی شود، این روش راه حلی برای تولد نوزاد خواهد بود.
چه زمانی سزارین ضروری است؟
گاهی مادر شرایط زایمان طبیعی ندارد و احتمال بروز خطر های مختلف یا بروز مشکل برای جنین زیر دلایل اصلی انتخاب این روش هستند. برخی از موقعیت های زیر انجام سزارین را ضروری می کند:
- وضعیت بد قرارگیری جنین: اگر سر یا لگن نوزاد به شکل بریچ یا عرضی در رحم باشد، خروج او روش معمولی ندارد.
- چندقلویی یا نوزادان درشت: زایمان چندقلو یا نوزادان بیش از حد بزرگ ممکن است روند طبیعی را دشوار کند.
- بیماری های مادر: دیابت بارداری، فشار خون بالا، بیماری های قلبی یا عفونی، از جمله مواردی هستند که نیازمند توجه جدی اند.
- سابقه جراحی های رحم: زنانی که برش عمودی قبلی در بخش بالایی رحم خود دارند، گزینه خوبی برای زایمان واژینال در بارداری های بعدی نخواهند بود.
همچنین اگر در حین زایمان طبیعی، خونریزی شدید رخ دهد یا ضربان قلب جنین کاهش یابد، ممکن است سزارین اورژانسی انجام شود.
زایمان سزارین چه مزایایی دارد؟
این جراحی در شرایط تهدید کننده سلامت مادر یا نوزاد اهمیت بسزایی دارد. برخی نکات مثبت آن عبارت اند از:
- پیشگیری از مشکلات عمده زایمان طبیعی: وقتی لگن مادر تنگ باشد یا جنین در موقعیتی قرار گیرد که خروج طبیعی دشوار شود، سزارین می تواند نجات بخش باشد.
- زمان بندی قابل برنامه ریزی: در اغلب موارد برنامه ریزی انجام می شود. مادر و پزشک می دانند چه ساعت و چه روزی باید در بیمارستان حضور پیدا کنند و می توانند آمادگی بیشتری داشته باشند.
- کاهش ریسک بعضی آسیب ها: پارگی های شدید در کانال زایمانی یا آسیب به پرینه در این روش مطرح نیست.
البته نباید فراموش کرد که سزارین یک عمل جراحی است و نیاز دارد مادر مراقبت های دوره نقاهت را جدی بگیرد.
شاید این مطلب برای شما مفید باشد: سونوگرافی
عوارض احتمالی سزارین برای مادر و نوزاد
هر جراحی خطراتی دارد. سزارین نیز در کنار مزایایش، احتمال رخ دادن موارد زیر را به دنبال خواهد داشت:
عوارض برای مادر
- عفونت: احتمال عفونت در محل زخم جراحی یا در رحم وجود دارد.
- خونریزی: خونریزی پس از سزارین معمولا بیشتر از زایمان طبیعی است و در موارد نادر، احتیاج به تزریق خون پیدا می‌کند.
- لخته شدن خون: خطر ایجاد لخته خون در پاها یا ریه‌ها پس از جراحی افزایش می‌یابد، به خصوص اگر مادر کم‌تحرک باشد.
- چسبندگی رحم: جراحی در ناحیه شکم و لگن می‌تواند باعث ایجاد بافت‌های اسکار و چسبندگی بین اندام‌ها شود که در بارداری‌های بعدی مشکلاتی ایجاد می‌کند.
- آسیب به اندام‌های دیگر: هرچند نادر است، اما احتمال آسیب به مثانه یا روده‌ها حین جراحی وجود دارد.
عوارض برای نوزاد
- مشکلات تنفسی: برخی نوزادان متولد شده از طریق سزارین، به دلیل عدم عبور از کانال زایمان و باقی ماندن مایع در ریه‌ها، ممکن است دچار مشکلات تنفسی موقتی شوند که معمولا طی یک یا دو روز برطرف می‌شود.
- آسیب جراحی: در موارد بسیار نادر، ممکن است پوست نوزاد در حین ایجاد برش روی رحم، به صورت سطحی خراشیده شود.
در صورتی که قصد انجام زایمان سزارین در بیمارستان کیان را دارید، می‌توانید از طریق شماره ۰۲۱۲۲۹۰۳۳۷۰ به صورت تلفنی نوبت دریافت کنید.
زایمان سزارین با بی حسی نخاعی بهتر است یا بیهوشی کامل؟
بی حسی اپیدورال یا نخاعی، مادر را در حالت هوشیار قرار می دهد، اما درد در بخش پایین تنه قطع خواهد شد که این امر باعث می شود در لحظه تولد، آگاهی داشته باشد و نوزاد را ببیند. در برخی شرایط که مادر به هر دلیل نباید استرس را حس کند یا شرایط اورژانسی ایجاد شود، متخصص بیهوشی امکان دارد داروهای بیهوش کننده کامل را تزریق کند. در چنین وضعیتی مادر خواب خواهد بود و جزئیاتی از بیرون آمدن نوزاد حس نمی کند.
انتخاب روش بی حسی یا بیهوشی، عمدتا بستگی به سابقه پزشکی مادر و تشخیص پزشک دارد.
مراقبت های بعد از زایمان سزارین
دوره بهبودی پس از سزارین نیازمند توجه و مراقبت دقیق است تا از بروز مشکلات جلوگیری شود. معمولا مادر ۲ تا ۴ روز در بیمارستان بستری می‌ماند بعضی از مراقبت‌های مهم شامل موارد زیر است:
- بررسی وضعیت بخیه: پرستار یا پزشک باید روزانه ناحیه برش و علائم احتمالی عفونت را زیر نظر بگیرد.
- پیاده روی سبک: راه رفتن به بهبود گردش خون کمک می کند و مانع لخته شدن آن در پاها می شود.
- کاهش فشار روی شکم: در موقع عطسه یا سرفه، قرار دادن دست زیر برش به صورت ملایم، درد را کم خواهد کرد.
- شیردهی صحیح: برخی حالت ها مثل پهلو به پهلو، فشار روی ناحیه شکمی را کمتر می کند.
- خواب و استراحت: چند هفته طول می کشد تا زخم ها ترمیم شوند. بلندکردن اجسام سنگین یا خم شدن های مکرر، دوران نقاهت را طولانی تر می کند.
رژیم غذایی مطلوب پس از زایمان سزارین
پس از عمل، روده ها و معده نیاز دارند روند ترمیمی را طی کنند. در ۶ ساعت اول بهتر است چیزی میل نشود تا دستگاه گوارش کمی استراحت کند و پس از آن با اجازه پزشک، نوشیدن آب یا مایعات ساده آغاز می شود:
- غذاهای سرشار از پروتئین سبک: سالمون، مرغ و تخم مرغ کمک می کنند زخم ها ترمیم شوند.
- میوه و سبزیجات: فیبر موجود در آنها مانع یبوست می شود.
- نوشیدن مایعات کافی: هیدراته ماندن بدن مانع خشکی روده ها و یبوست خواهد شد.
در نهایت، مصرف آهسته و پیوسته خوراکی های ساده بهتر است تا از فشار یکباره به دستگاه گوارش جلوگیری گردد.
سوالات متداول
گاهی چنین امکانی هست. به خصوص اگر برش رحم در سزارین قبلی به صورت عرضی پایین شکم باشد و فاصله بارداری ها بیش از ۱۸ ماه شود. البته متخصص وضعیت رحم را بررسی می کند تا از سلامت برش قبلی مطمئن شود.
عموما ۶ تا ۸ هفته پرهیز توصیه می شود تا جای بخیه ها ترمیم شود. در صورت شروع زودتر، امکان تحریک ناحیه و باز شدن بخیه ها هست.
قرمزی، تورم، حس گرما یا خروج ترشحات چرکی معمولا نشانه هایی از عفونت هستند. در چنین شرایطی و برای بررسی تخصصی، مراجعه سریع به پزشک ضروری است.
